Metabolik sendrom için kronik stres risk faktörü mü?
Metabolik sendrom tanısı alan pek çok kişi bu sağlık sorununun kronik stresle bir bağlantısı olup olmadığını merak ediyor. İşte, Metabolik sendrom hakkında tüm merak ettikleriniz.
Metabolik sendrom tedavi edilmediğinde başka ciddi sağlık sorunlarına sebep olan bir durumdur. Peki, Metabolik sendrom ile kronik stres arasında nasıl bir bağantı var? Peki, Metabolik sendrom niye olur?
Metabolik sendrom nedir?
Metabolik sendrom, kardiyovasküler hastalığa özgü bir dizi risk faktörünün varlığını ifade eder. Metabolik sendrom, diyabet, kalp hastalığı, felç veya üçünün birden gelişmesi riskini büyük ölçüde artırır.
Metabolik sendroma ne sebep olur?
Metabolik sendroma neyin sebep olduğuna dair tam bir veri yoktur. Birçok faktör birbiriyle bağlantılıdır. Obezite artı hareketsiz bir yaşam tarzı, metabolik sendrom için risk faktörlerine katkıda bulunur. Bunlar arasında yüksek kolesterol, insülin direnci ve yüksek tansiyon yer alır. Bu risk faktörleri kardiyovasküler hastalıklara ve tip 2 diyabete yol açabilir.
Metabolik sendrom ve insülin direnci yakından bağlantılı olduğundan, birçok uzman insülin direncinin metabolik sendromun bir nedeni olabileceğine inanmaktadır. Ancak iki durum arasında doğrudan bir bağlantı bulamadılar. Diğerleri, kronik stresin neden olduğu hormon değişikliklerinin abdominal obeziteye, insülin direncine ve yüksek kan lipitlerine (trigliseritler ve kolesterol) yol açtığına inanıyor.
Metabolik sendroma katkıda bulunabilecek diğer faktörler arasında kişinin kandaki yağları (lipitleri) parçalama yeteneğindeki genetik değişiklikler, ileri yaş ve vücut yağının nasıl dağıldığıyla ilgili sorunlar yer alır.
Metabolik sendrom için kronik stres risk faktörü mü?
Pek çok sağlık sorununun sebepleri açıklanırken mutlaka stresten söz edilir. Metabolik sendrom konusunda yapılan araştırmalar da yine kronik stresi işaret ediyor. Hastalıkların unsurlarından biri olan kronik stresi hayatımızdan çıkarmak kendimiz için yapacağımız en iyi yatırımlardan biri olacaktır. Metabolik sendrom riskini arttıran faktörler şöyle:
Stres
Çeşitli çalışmalar, uzun süreli veya kronik stresin metabolik sendromun gelişme riskini artırabileceğini öne sürmektedir. Uzun süreli stresin hipotalamik-hipofiz-adrenal (HPA) eksenini bozduğu ve hormonal dengesizliğe neden olduğu düşünülmektedir. Bu eksenin bozulması vücuttaki kortizol seviyesini artırabilir, bu da glikoz seviyesini ve dolayısıyla insülin seviyesini yükseltir. İç organ yağlanmasında ve kan basıncında artışların yanı sıra dislipidemi ve insülin direncine de neden olabilir. HPA eksenindeki bu bozulma, abdominal obezitenin neden kardiyovasküler hastalık, diyabet ve felç gibi durumlarla ilişkili olduğunu açıklayabilir.
Aşırı kilo ve obezite
Merkezi obezite, metabolik sendromun önemli bir özelliğidir ve artan bel çevresi ile sendrom riski arasında güçlü bir ilişki vardır. Bununla birlikte, normal kilolu bireylerde yine de insülin direnci gelişebilir ve bu sendromun gelişme olasılığı daha yüksektir. Bazı kişilerin insülin direnci geliştirmeye genetik eğilimi vardır ve bu kişilerin düzenli egzersiz yapmamaları ve sağlıklı kilolarını korumamaları durumunda metabolik sendrom geliştirme olasılıkları daha yüksektir. Merkezi obezite, bel çevresinin erkeklerde 102 cm (40 inç) veya daha fazla, kadınlarda ise 88 cm (36 inç) veya daha fazla olması olarak tanımlanır.
Egzersiz ve fiziksel aktivite eksikliği
Düzenli fiziksel egzersiz yapmayan, hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olanlar özellikle kardiyovasküler hastalık ve metabolik sendrom riski altındadır. Sendromun birçok özelliği, artan merkezi yağlanma, düşük yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol seviyesi ve yüksek tansiyon, hiperglisemi ve hipertrigliseridemi eğilimi gibi hareketsiz bir yaşam tarzıyla ilişkilidir. Araştırmalar, günde dört saatten fazla TV izleyen veya bilgisayar kullanan kişilerin, günde bir saatten az süreyle bu faaliyetlerle uğraşan kişilere göre metabolik sendroma yakalanma riskinin iki kat daha fazla olduğunu göstermiştir.
Aşırı alkol
Aşırı alkol tüketimi obezite, karaciğer hastalığı ve yüksek kolesterol ve trigliserit düzeyleriyle ilişkilidir.
Metabolik sendrom nasıl tedavi edilir?
Metabolik sendrom, daha ciddi, uzun vadeli (kronik) rahatsızlıkların gelişme riskini artırdığından tedavi görmek önemlidir. Tedavi edilmezse kardiyovasküler hastalık ve tip 2 diyabet gelişebilir. Metabolik sendromun bir sonucu olarak gelişebilecek diğer durumlar şunlardır:
Polikistik over sendromu (PCOS)
Karaciğer sorunları
Kolesterol safra taşları
Astım
Uyku sorunları
Bazı kanser türleri
Metabolik sendrom için önerilebilecek tedavi türleri şunlardır.
Yaşam tarzı yönetimi
Tedavi genellikle yaşam tarzı değişikliklerini içerir. Bu, kilo vermek, diyetinizi değiştirmek için bir diyetisyenle birlikte çalışmak ve daha fazla egzersiz yapmak anlamına gelir. Kilo vermek HDL (“iyi”) kolesterolü artırır ve LDL (“kötü”) kolesterolü ve trigliseritleri azaltır. Kilo vermek aynı zamanda tip 2 diyabet riskini de azaltabilir.
Az miktarda kilo kaybetmek bile kan basıncını düşürebilir ve insülin duyarlılığını artırabilir. Ayrıca orta bölgenizdeki yağ miktarını da azaltabilir. Diyet, davranışsal danışmanlık ve egzersiz, risk faktörlerini tek başına diyetten daha fazla azaltır.
Diğer yaşam tarzı değişiklikleri arasında sigarayı bırakmak ve içtiğiniz alkol miktarını azaltmak yer alır.
Diyet
Diyetteki değişiklikler metabolik sendromun tedavisinde önemlidir. İnsülin direncini tedavi etmek diğer risk faktörlerini değiştirmenin anahtarıdır. Genel olarak insülin direncini tedavi etmenin en iyi yolu kilo vermek ve daha fazla fiziksel aktivite yapmaktır.
Egzersiz yapmak
Egzersiz, yağ kaybederken yağsız vücut kütlesini veya kas dokusunu korumaya ve eklemeye yardımcı olarak aşırı kilolu veya obez insanlara yardımcı olur. Ayrıca kas dokusu kalorileri daha hızlı yaktığı için sağlıklı bir diyet uygulamaktan daha hızlı kilo vermenize yardımcı olur.
Yürüyüş hemen hemen herkes için harika bir egzersizdir. Haftanın birkaç günü, günde 30 dakika yürüyerek yavaş yavaş başlayın. Haftanın çoğu gününde daha uzun süre yürümek için yavaş yavaş daha fazla zaman ekleyin.
Egzersiz kan basıncını düşürür ve tip 2 diyabetin önlenmesine yardımcı olabilir. Egzersiz aynı zamanda duygusal olarak daha iyi hissetmenize, iştahınızın azalmasına, uykunuzun iyileşmesine, esnekliğin artmasına ve LDL kolesterolün düşmesine yardımcı olur.
Herhangi bir egzersiz programına başlamadan önce doktorunuzla mutlaka görüşün.
İlaç
Metabolik sendromu olan veya risk altında olan kişilerin tedavi olarak ilaç alması gerekebilir. Bu özellikle diyet ve diğer yaşam tarzı değişikliklerinin bir fark yaratmaması durumunda geçerlidir. Doktorunuz kan basıncını düşürmeye, insülin metabolizmasını iyileştirmeye, LDL kolesterolü düşürmeye ve HDL kolesterolü yükseltmeye, kilo kaybını artırmaya veya bunların bir kombinasyonuna yardımcı olacak ilaçlar reçete edebilir.
Metabolik sendrom ne demek? Son zamanlarda dünya genelinde en çok adından söz ettiren sağlık sorunlarının başında metabolik sendrom geliyor. Peki, metabolik sendrom nedir? Metabolik sendrom belirtileri nedir nasıl anlaşılır?
