Uykusuzluğun sessiz sebebi: Yatakta ekran süresi uyku süresini azaltıyor
45 binden fazla üniversite öğrencisiyle yapılan araştırma, yatakta geçirilen her ekran saatinin uykuyu yaklaşık 24 dakika kısalttığını ortaya koydu. Uykusuzluk riski ise yüzde 59 oranında artıyor.
Yatmadan önce telefonla geçirilen vakit, her geçen gün uyku kalitesini daha da tehdit ediyor. Norveç’te yürütülen geniş çaplı bir araştırmaya göre, yatağa girdikten sonra ekran kullanım süresi uzadıkça hem uyku süresi kısalıyor hem de uykusuzluk belirtileri daha sık görülüyor. Araştırmada 45 binden fazla üniversite öğrencisinin verileri incelendi. Sonuçlar, ekran başında geçirilen her ekstra saatin, uyku süresini ortalama 24 dakika azalttığını ve uykusuzluk riskini yüzde 59 oranında artırdığını gösterdi. Üstelik bu durum yalnızca sosyal medya ile sınırlı değil; film izlemekten internette gezinmeye kadar tüm dijital aktiviteler benzer etkiye sahip.
Uykusuzluğun sebebi ne?
Katılımcılar ekran başında neler yaptıklarını detaylı şekilde yanıtladı: sosyal medya, dizi veya film izleme, oyun oynama, internet tarayıcısı kullanımı, podcast dinleme ya da ders materyali okuma. Bulgular, hangi aktivitenin yapıldığından çok toplam ekran süresinin daha belirleyici olduğunu ortaya koydu. Araştırmaya göre ekran süresi arttıkça uykuya geç kalma, gece boyunca sık uyanma ve sabah yorgun uyanma gibi sorunların sıklığı da artıyor.
Yatakta ekran süresi uykuyu çalıyor
Elde edilen sonuçlar, ekran ışığının biyolojik saat üzerindeki etkisinin yanı sıra, ekran başında geçirilen sürenin uykuyu fiziksel olarak geciktirdiğini gösteriyor. Yani telefon ya da tablet kullanımı, sadece zihinsel uyarılma yaratmakla kalmıyor; aynı zamanda doğrudan uykuya ayrılacak zamanı da ortadan kaldırıyor. Uykusuzluk tanımı ise en az üç gece ya da gündüz, üç ay boyunca uykuya dalmakta veya uykuda kalmakta zorluk yaşayan bireyleri kapsıyor.
Yatakta ekranla vedalaşmak şart
Araştırmayı yürüten ekip, ekran kullanımının doğrudan uykusuzluğa neden olduğunu kanıtlamasa da, aradaki güçlü ilişkiye dikkat çekiyor. Bu nedenle, uyku problemi yaşayan kişilere yatmadan en az 30-60 dakika önce ekran kullanımını bırakmaları öneriliyor. Bildirimlerin kapatılması, ekran parlaklığının azaltılması ya da telefonun yataktan uzak bir noktada tutulması gibi pratik adımların da faydalı olabileceği belirtiliyor.
Daha iyi bir uyku için öneriler
Uyku uzmanları, uyumadan önce ekranı kapatmanın yanı sıra günlük bir rutin oluşturmanın da önemine dikkat çekiyor. Her gün aynı saatte yatmak ve kalkmak, akşam saatlerinde gevşetici aktiviteler yapmak, gün ışığından daha fazla yararlanmak ve uykuyu olumsuz etkileyen kafein gibi maddelerden uzak durmak kaliteli uykuya katkı sağlıyor. Ayrıca, yatak odasını sakin, karanlık ve sessiz bir ortama dönüştürmek de uykunun verimliliğini artırabiliyor.
