Kuş gribinde küresel alarm! H5N1 insanlarda yüksek ölüm oranına ulaştı
Kuş gribinin en tehlikeli türü H5N1’in insan vakalarındaki ölüm yüzde 50’ye yaklaştı.
Kuş gribi, bilimsel adıyla avian influenza, genellikle yalnızca kuşları etkileyen bir virüs olmasına rağmen bazı alt türleri insanlarda ölümcül sonuçlara yol açabiliyor. H5, H7 ve H10 tipi virüslerin insanlarda can kaybına neden olabildiği bilinirken, en tehlikeli tür olan H5N1 Mayıs 2024 itibarıyla insan vakalarında yaklaşık yüzde 50’lik bir ölüm oranına ulaşmış durumda. Hastalığın insana bulaşması çoğunlukla enfekte kümes hayvanlarıyla temasla gerçekleşirken, tedavide antiviral ilaçlar öneriliyor. Virüsün ortaya çıkışından bugüne uzanan geniş zaman çizelgesi ise küresel riskin boyutlarını bir kez daha ortaya koyuyor.
En ölümcül alt tür: H5N1
Kuş gribi virüsünün 16 H ve 9 N alt tipi bulunuyor. Bunlar içinde insanlar için ölümcül sonuçlar doğuran türler yalnızca H5, H7 ve H10. En yaygın ve en tehlikeli alt tür ise “Influenza A (H5N1)” olarak biliniyor.
İnsan vakalarının büyük çoğunluğu, enfekte kümes hayvanları veya virüs taşıyan yüzeylerle temas sonucu ortaya çıkıyor. Hastalarda ateş, öksürük, boğaz ağrısı ve ağır solunum yolu enfeksiyonları görülebiliyor. Tedavide oseltamivir (Tamiflu), zanamivir (Relenza) ve peramivir (Rapivab) gibi antiviral ilaçlar öneriliyor.
Küresel yayılımın zaman çizelgesi
Kuş gribi virüsünün dünya genelindeki seyri, yıllara yayılan çok sayıda önemli gelişmeyle şekillendi.
1900’lerin başında İtalya’da tanımlandı.
1961’de H5N1, Güney Afrika’da kuşlarda izole edildi.
1983’te ABD’de milyonlarca tavuk itlaf edildi.
1997’de Hong Kong’da 18 kişi enfekte oldu, 6 kişi öldü.
1999’da iki çocuk H9N2 ile enfekte oldu.
2003’te Hollanda’da H7N7 nedeniyle ölüm kaydedildi.
2004–2006 döneminde Türkiye, Irak, Vietnam, Kamerun, Myanmar ve Cibuti’de farklı alt türler doğrulandı.
2011–2013 döneminde H3N8 ve H7N9 gibi türler insanlarda ilk kez görüldü.
2019’a gelindiğinde H7N9 küresel olarak 1.568 vaka ve 616 ölümle kayıtlara geçti.
2020–2021’de ABD, Hindistan, Rusya ve Çin’de yeni türler ortaya çıktı; Rusya H5N8’in insanlara bulaştığını duyurdu.
2022–2024 döneminde ABD’de yabani kuşlar, kümes hayvanları ve ilk kez süt sığırlarında H5N1 görüldü; Colorado’da bir insanda H5 doğrulandı.
2024–2025 döneminde ABD’de çocuk ve yetişkin vakaları tespit edildi; Louisiana’da ağır H5N1 vakası bildirildi; Nevada’da insanlarda rastlanmamış bir varyantın hayvanlarda görüldüğü açıklandı.
Kasım 2025’te Washington eyaletinde H5N5’in bir insanda ilk kez tespit edilmesi ve hastanın yaşamını yitirmesi kayıtlara geçti.
Ölüm oranı yüzde 50’ye dayanmış durumda
Mayıs 2024 itibarıyla kuş gribi vakalarında insanlardaki ölüm oranının yüzde 50’ye yaklaşması, virüsün küresel halk sağlığı açısından taşıdığı riski yeniden gündeme taşımış durumda. Hastalığın seyri, yeni varyantların ortaya çıkmasıyla birlikte dikkatle izleniyor.
