Günlük hayatta isimleri karıştırmak, eşyaları yanlış yere koymak ya da bir anlığına ne söyleyeceğinizi unutmak… Eğer bu belirtiler sizi endişelendiriyorsa ve hafif bilişsel bozulma (MCI) tanısı aldıysanız, hemen demans korkusuna kapılmayın. Çünkü her MCI vakası demansla sonuçlanmıyor. Nöroloji uzmanları, doğru teşhis ve erken müdahalenin bu sürecin yönünü değiştirebileceğini söylüyor.
Her MCI vakası Alzheimer’a evrilmez
Kaliforniya Üniversitesi’nden nörolog Dr. Elizabeth Bevins, hafif bilişsel bozulmanın tek bir nedeni olmadığını belirtiyor: “Bazı durumlar Alzheimer gibi ilerleyici hastalıklardan kaynaklanırken, bazen depresyon, vitamin eksikliği ya da uyku bozuklukları gibi tedavi edilebilir nedenlere dayanır.”
Örneğin B12 vitamini eksikliği, uyku apnesi, yoğun alkol kullanımı, hatta bazı alerji ilaçları geçici hafıza sorunlarına neden olabilir. Uygun tedaviyle bu nedenler ortadan kaldırıldığında, beyin fonksiyonları da toparlanabiliyor.
Demansa dönüşme riski nedir?
Eğer MCI Alzheimer veya benzeri dejeneratif bir hastalığa bağlıysa, risk artıyor. Bu tür MCI vakalarının yılda yaklaşık yüzde 15’inin demansa dönüştüğü belirtiliyor. Ohio State Üniversitesi’nden Prof. Dr. Douglas Scharre’ye göre, ilk üç yılda demansa geçiş ihtimali yüzde 50’ye kadar çıkabiliyor.
Ancak bu süreci yavaşlatmak mümkün. “Alzheimer kaynaklı bilişsel bozulma erken teşhis edilirse, hastalığın seyrini yavaşlatan tedavilere başlamak daha etkili olur” diyor Scharre.
Hangi belirtiler ciddiye alınmalı?
Aynı soruyu tekrar tekrar sormak ve sorduğunuzu hatırlamamak
Eşyaları yanlış yerlere koymak ve nasıl oraya bıraktığınızı hatırlayamamak
Günlük eylemleri yönetmede zorlanmak (ilaçları karıştırmak, fatura ödemelerini unutmak, alışverişte aynı ürünü defalarca almak)
Sıkça nesne isimlerini unutmak
Bu belirtilerden biri bile fark edildiğinde bir doktora başvurmak kritik önem taşıyor.
Hafızayı korumak için 6 bilimsel adım
Kardiyovasküler sağlığınızı koruyun: Beyin iyi çalışmak için güçlü kan akışına ihtiyaç duyar. Tansiyon, kolesterol ve kan şekeri düzenli kontrol altında tutulmalı. Sigara bırakılmalı.
Zihni aktif tutun: Bulmaca çözmek, kitap okumak, müzik aleti çalmak gibi zihni çalıştıran aktiviteler beyin rezervinizi artırır.
Düzenli egzersiz yapın: Fiziksel hareketlilik sadece kaslar için değil, beyin için de uyarıcıdır.
Sosyalleşin: Aile ve arkadaşlarla iletişim kurmak, beyin için doğal bir egzersiz gibidir.
Kapsamlı bir değerlendirme isteyin: Hafif bir unutkanlıkta bile kan testleri ve beyin görüntüleme ile altta yatan nedenler araştırılmalı.
Kendinizi izleyin: Kendinize uygulayabileceğiniz bilişsel testler (örneğin SAGE testi) ile belleğinizi takip edebilir, değişimleri doktorunuzla paylaşabilirsiniz.
Erken fark, büyük fark yaratabilir
Her hafif bilişsel bozulma vakası demansa ilerlemez. Ancak ilerleme riski bulunan durumlarda erken teşhis, tedavi seçeneklerini artırıyor. Dr. Scharre’nin de vurguladığı gibi: “Beyninizin neden iyi çalışmadığını erken anlarsanız, sonuçlar da o kadar iyi olur.”
